امام جمعه تربت‌حیدریه در حاشیه بازدید از مجموعه تاریخی فرهنگی قطب‌الدین‌حیدر اظهار کرد: تاکنون بخش قابل توجهی از اعتبارات ملی و استانی اداره‌کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی صرف مرمت این مجموعه شده است، همچنین مرمت و سامان‌دهی این مجموعه تاریخی نیاز به مشارکت اوقاف و شهرداری دارد.

محسن زنگنه، نماینده مردم تربت‌حیدریه در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به اهمیت احیا و محوطه‌سازی این مجموعه جهت جذب گردشگر بیشتر اضافه کرد: مجموعه قطب‌الدین‌حیدر باید با ایجاد ظرفیت‌های جدید و نورپردازی مناسب به ماندگاری بیشتر مسافر و گردشگر در تربت‌حیدریه کمک کند.

گفتنی است قطب ‌الدین حیدر، سرسلسله طریقت حیدریه، از عارفان مشهور اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است که از ترکستان به زاوه مهاجرت کرده و در همان مکان درگذشت و دفن شد. شهر زاوه به حرمت او به تدریج تربت قطب‌الدین‌حیدر و سپس تربت‌حیدری نام گرفت و سرانجام به تربت حیدریه معروف شد.

مقبره قطب‌الدین‌حیدر مشتمل بر ایوانی مرتفع، ورودی و محوطه زیر گنبد است. این مزار که در اصل از بناهای دوره تیموری بوده با گنبد دو جداره بر طاق نماهای شانزده‌گانه مستقر شده است. این بنا در دوره شاه عباس صفوی در سال ۱۰۲۳ هجری به همت خواجه سلطان محمود تربتی حاکم این شهر، با مصالح بسیار مستحکم مرمت و بازسازی شده است.

مجموعه قطب‌الدین‌حیدر مزار، چله‌خانه، ایوان، شبستان مسجدجامع و رباط ‌طبسی را شامل می‌شود که معماری آن مربوط به دوران تیموری تا قاجاریه است و تزیینات نقاشی زیرگنبد مزار از ویژگی‌های منحصربه فرد معماری این مجموعه به ‌شمار می‌رود.

در ایوان، کتیبه‌ای سنگی به خط محمدیوسف الحسینی دیده می شود که براساس این کتیبه، مسجد مزبور در سال ۱۰۴۵ هجری و در زمان شاه عباس اول مرمت شده است. در این مجموعه حوض‌خانه زیبایی قرار دارد که به شدت آسیب دیده است. صحن کوچک مجموعه دارای چند حجره دو طبقه است. تاریخ بنای مجموعه به ویژه گنبدخانه آن به قرن نهم هجری باز می‌گرد.

در قسمت دیگر این مجموعه کاروانسرایی وجود دارد و متعلق به دوره قاجار است که هر دو بناهای ذکر شده (مسجد و کاروانسرا) سال‌ها پس از ساخت مزار قطب‌الدین‌حیدر ساخته شده و دلیل توسعه آن، خیل عظیم زائران و مشتاقان این عارف بوده است.

معماری استادانه با تخیل مینیاتوری دوره تیموریان، دقت، ظرافت، بلند پروازی هنر دوره صفویه و توجه حاکمان قاجار در حفظ، احیا و توسعه این مجموعه به هم پیوسته بسیار جالب توجه است. در حال حاضر اداره میراث فرهنگی شهرستان تربت حیدریه با استقرار در این مکان، از آن به عنوان ساختمان اداری بهره می‌برد و با انجام یک سری اقدامات امنیتی، کاروانسرای موجود در آن را به موزه‌ای کوچک برای گردآوری گنجینه‌های فرهنگی، تاریخی و باستانی تبدیل کرده است.

مزار و مسجد قطب‌الدین‌حیدر مربوط به دوره تیموریان و دوره صفوی است. این مجموعه در مرکز شهر تربت حیدریه واقع شده و در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ به شماره ۱۷۵ در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است.

انتهای پیام

منبع:ایسنا