فاطمه دعاگویان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در آستانه رقم زدن فاجعه زیست محیطی هستیم؛ این را می‌شود با یک سر چرخاندن به پیرامون خود و مشاهده سیل زباله‌های‌ رها شده در طبیعت فهمید.

وی با بیان اینکه پلاستیک قاتل طبیعت است، افزود: در نگاه اول این جمله خیلی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد؛ پلاستیک مدتهاست در زندگی ما ریشه دوانده؛ هم خانه، هم کلاس و همکار ماست؛ هر روز صورتمان را می‌شوید، صبحانه خوردنمان را آسان می‌کند، خوراکی‌هایمان را سالم نگه می‌دارد و حتی ساعت‌ها کودکانمان را سرگرم می‌کند؛ پلاستیک هر روز کنارماست تا راحتی، زیبایی، ارزانی و حتی بهداشتی بودن خودش را به رخ‌مان بکشد، اما این تمام ماجرا نیست.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی ادامه داد: حقیقت این است که پلاستیک در ازای هر خدمتی که به ما می‌کند چیزی گرانبهاتر از دنیای اطرافمان را می‌بلعد؛ ما مدتهاست چشم‌هایمان را روی این واقعیت بسته ایم که پلاستیک قاتل طبیعت است.

دعاگویان افزود: آلودگی پلاستیکی یکی از مشکلات محیطی اصلی و بنیادی در دنیای امروز به شمار می‌آید چراکه تولید پلاستیک‌های یکبار مصرف باعث شده است تا سازگاری با آنها با دشواری‌های بیشتری همراه شود.

وی بیان کرد: آلودگی پلاستیکی مسأله‌ای است  که بیشتر در کشورهای در حال توسعه آسیایی و آفریقایی دیده می‌شود که در آن‌ها سیستم های جمع آوری زباله معمولاً به صورت ناکارآمد فعالیت می‌کنند و یا اینکه اصلا وجود ندارد، اما کشورهای صنعتی و پیشرفته که در آنها میزان بازیافت به مقدار کم مشاهده می‌شود هم، مشکلاتی در حوزه جمع آوری صحیح و درست مواد زباله‌ای را تجربه می‌کنند.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی ادامه داد: زباله‌های پلاستیکی یکی از بزرگ‌ترین معضلات زیست محیطی جهان امروز را به وجود آورده‌ است؛ این ساخته دست بشر، به علت قابلیت‌های فراوانی که دارد و البته با تکیه بر قیمت ارزان آن که چه بسا برترین برتری‌اش به شمار می‌رود به شکل‌های گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دعاگویان تصریح کرد: دامنه کاربرد این محصول به حدی در زندگی امروزی گسترده شده که می‌توان انواع آن را در وسایل و ابزارهای پیش پا افتاده و روزمره گرفته تا وسایل فوق پیشرفته و استراتژیک به راحتی دید، تا جایی که شاید زندگی بدون آن ممکن به نظر نرسد.

آلودگی پلاستیکی چگونه به وجود آمد؟

وی اظهار کرد: بیش از یک قرن از تولید پلاستیک‌های گرفته شده از سوخت‌های فسیلی می‌گذرد؛ تولید و توسعه هزاران محصول جدید پلاستیکی پس از جنگ جهانی دوم با سرعت بیشتری صورت گرفت و دوره نوین و جدید را به گونه‌ای تغییر داد که هم اکنون زندگی بدون مواد پلاستیکی برای انسان‌ها غیر قابل تصور است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی افزود: پلاستیک‌ها حوزه پزشکی را با انقلابی بسیار گسترده روبرو کرده‌اند مانند تولید دستگاه‌های نجات‌بخش و یا امکان سفرهای فضایی را به وجود آورده‌اند، ماشین‌ها و جت‌هایی بسیار سبک وزن را تولید کردند و همچنین منجر به کاهش آلودگی و کاهش مصرف سوخت شدند.

دعاگویان ادامه داد: پلاستیک‌ها به خوبی توانستند با تولید کلاه کاسکت‌ها و تجهیزات تصفیه آب زندگی تعداد زیادی از انسان‌ها را نجات دهند؛ اگرچه راحتی استفاده از مواد پلاستیکی باعث شده تا میزان مصرف آنها افزایش پیدا کند و پس از آن نیز مقدار زیادی از محصولات پلاستیکی دور ریخته شوند و همین نکته در واقع عیب اصلی مواد یاد شده است.

وی اظهار کرد: امروزه پلاستیک‌های یک‌بار مصرف حدود ۴۰ درصد از مواد پلاستیکی تولید شده در سال را تشکیل می دهند؛ تعداد زیادی از این محصولات مانند کیسه‌های پلاستیکی و بسته بندی‌های مواد غذایی دارای طول عمر چندین دقیقه‌ای تا چند ساعتی هستند، اما به مدت صدها سال ممکن است در طبیعت باقی مانده و تجزیه نشوند.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی افزود: این در حالی است که به گواه آمار و ارقام، یکی از پرکاربردترین انواع پلاستیکی که نقش فراوانی در زندگی ما دارد، کیسه‌های پلاستیکی است؛ این کیسه‌ها به علت مصرف روزانه و عمومی‌شان، تقریبا یک‌بار مصرف استفاده شده و به سرعت تبدیل به زباله‌هایی می‌شوند که‌ گاه غیرقابل بازیافت بوده و مشکلات بسیاری برای محیط زیست پدید آورده‌اند.

دعاگویان بیان کرد: پلاستیک‌ها موادی پلیمری هستند که از مولکول‌های بزرگ، زنجیره‌های طویل و با پیوندهای به ظاهر بی پایان تشکیل شده‌اند؛ این مواد به دو صورت طبیعی و مصنوعی یافت می‌شوند؛ دسته طبیعی این ترکیبات مانند ابریشم و لاستیک‌ها در طبیعت پایدار نیستند و نمی‌توانند آلودگی جدی ای برای طبیعت پدید آورند، اما امروزه مصرف کنندگان با انواع مختلف این ماده اعم از مصنوعی و طبیعی سر و کار دارند.

وی ادامه داد: نوع مصنوعی این دسته از پلاستیک‌ها در برابر تجزیه پذیری مقاومت می‌کنند و می‌توانند سال‌های سال بدون تغییر در طبیعت به شکل اولیه خود باقی بمانند؛ بنابراین بیشتر آلودگی‌های به وجود آمده ناشی از نوع مصنوعی این مواد به حساب می‌آید.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی تصریح کرد: علاوه بر این، بسیاری از محصولات پلاستیکی یکبار مصرف و ظروف بسته بندی که تقریبا ۵۰ درصد از کل پلاستیک‌های تولید شده را تشکیل می‌دهند در اغلب موارد در طبیعت رها می‌شوند و هرگز به مراکز بازیافت و یا مراکز دفن زباله سپرده نمی‌شوند.

دعاگویان ادامه داد: عدم آگاهی دولت‌ها به مردم و یا عدم توجه به تفکیک و جداسازی زباله‌ها موجب شده تا روز به روز شاهد گسترش این آلودگی‌ها باشیم؛ پلاستیک‌های رها شده در طبیعت می‌توانند با کمک جریان آب و یا باد به سایر مناطق برده شوند و به سرعت سبب آلودگی مناطق وسیعی شوند؛ در نتیجه مطالعات انجام گرفته هیچ کشور و یا گروه خاصی را مسئول این آلودگی‌ها نمی‌داند و به طور کلی دلیل و اثرات آلودگی با پلاستیک را می‌توان در سراسر دنیا مشاهده کرد.

وی افزود: کشور ما نیز از جمله کشورهایی است که به مدد بهره‌مندی از نعمت خدادادی نفت، سالانه مقادیر زیادی لوازم پلاستیکی تولید می‌کند، تا جایی که ایران یکی از عمده تولیدکنندگان مواد پلاستیکی به شمار رفته و به دنبال آن سهم چشمگیری در تولید این نوع زباله در جهان دارد.

بیشترین زباله‌های پلاستیکی کدامند؟

دعاگویان اظهار کرد: بطری‌های نوشیدنی رایج ترین زباله‌های تولیدی بوده و جالب است بدانید تنها ۴۸۰ بیلیون از این بطری‌ها در سال ۲۰۱۶ به فروش جهانی رسید و این به معنی فروش یک میلیون بطری در دقیقه به حساب می‌آید.

وی افزود: در این بین کمتر از ۵۰ درصد از این بطری‌ها برای بازیافت آماده می‌شوند و حدود ۷ درصد از آن به عنوان بطری مجددا مورد استفاده قرار می‌گیرند و این به معنی رها شدن میلیون‌ها بطری به محیط زیست است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی تصریح کرد: پیش بینی می‌شود حدود ۱۰ میلیون تن پلاستیک هر ساله وارد اقیانوس‌ها می‌شود؛ مصرف این مواد توسط جانداران دریایی که توسط انسان به عنوان غذا مصرف می‌شوند می‌تواند سبب ورود میکروپلاستیک‌ها به بدن آن‌ها شود؛ تأثیر مصرف انسان در خوردن ماهی حاوی پلاستیک تا حد زیادی ناشناخته است، اما در سال ۲۰۱۶ سازمان ایمنی و سلامت مواد غذایی اروپا هشدارهای جدی در به خطر افتادن سلامتی انسان در اثر مصرف گوشت‌های حاوی میکروپلاستیک‌ها صادر کرده است.

دعاگویان بیان کرد: از آنجایی که پلاستیک‌ها را از موادی مانند گاز، طبیعی نفت، سلولز و … (پلیمرها که عمده مواد تشکیل دهنده پلاستیک هستند را عموما از ترکیبات نفتی و هیدروکربنی تولید می‌کنند) می‌سازند، حضور آنها در محیط زیست می‌تواند مخرب و آسیب رسان باشد.

وی ادامه داد: رشد سریع جوامع و ساخت و ساز مهمترین عوامل تقاضای بی رویه برای پلاستیک در سال‌های اخیر بوده‌اند. تولید زباله‌های پلاستیکی با افزایش جمعیت، سبک زندگی، زمین‌های اقتصادی و فعالیت‌های توسعه‌ای ارتباط مستقیم دارد و از سال ۱۹۹۰ تا به امروز تقاضا برای این مواد هر ساله پنج درصد افزایش داشته است، این افزایش تقاضا به تولید بیشتر و در نتیجه زباله بیشتری نیز خواهد انجامید.

هر دقیقه یک میلیون پلاستیک

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی افزود: از آنجایی که این ترکیبات در موارد مختلفی (خانه، کشاورزی، بسته بندی و …) مورد استفاده قرار می‌گیرند، آنها را به پلاستیک‌های شهری و صنعتی طبقه بندی می‌کنند؛ زباله‌های صنعتی یکدست هستند که در طول تولید محصولات پلیمری، بسته بندی و فرآوری تولید می‌شوند؛ زباله‌های شهری ضایعات ناهمگن هستند که شامل کیسه‌ها، بسته بندی، اسباب بازی، سیم، CD  و بسیاری محصولات دیگر می‌شوند.

دعاگویان با بیان اینکه در سطح جهان روزانه حدود ۳۲ میلیارد تن زباله پلاستیکی تولید می‌شود که از این مقدار تنها ۶۵ درصد آنها در محل‌های دفن زباله دفن می‌شوند، تصریح کرد: طبق آمار و ارقام سازمان محیط زیست، در هر دقیقه یک میلیون پلاستیک به چرخه محیط زیست جهان وارد می‌شود و رکورد استفاده از این قاتل خاموش طبیعت برای مردم کشور ماست. این یعنی هر ایرانی ۳ برابر بیش از باقی مردم دنیا از پلاستیک استفاده می‌کند. حال تصور کنید، فقط اگر هر هفته یک پلاستیک کمتر مصرف کنیم، چه کمک بزرگی به محیط زیست‌مان خواهیم کرد؟.

وی بیان کرد: هنگامی که کیسه های پلاستیکی به عنوان زباله دورریخته می‌شوند، به علت ماندگاری بیش از ۵۰۰ سال در محیط، باعث آلودگی محیط زیست می‌شوند؛ این کیسه‌ها به همراه باد جابه جا شده و وارد رودخانه‌ها و کانال‌های آب می‌شوند؛ در نتیجه موجب گرفتگی آبراهه‌ها شده و در بسیاری موارد به علت ساکن ماندن آب، زاد و ولد انواع حشرات افزایش می‌یابد.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: کیسه‌های پلاستیکی درصورت ورود به محیط زیست دریایی، وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی شده و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک و لاک پشت و نیز پرندگان دریایی اشتباهاً بر اثر خوردن این کیسه‌ها و خفگی ناشی از آن می‌میرند.

دعاگویان تصریح کرد: کیسه‌های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می‌مانند، بنابراین دوباره پراکنده شده و از بین بردن حیاتی دیگر را ادامه می‌دهند؛ پلاستیک‌ها درصورتی که به عنوان زباله دفن شوند، به علت تجزیه آرام و کند در محل‌های دفن می‌توانند سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب‌های زیرزمینی شوند؛ این شیرابه شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که جزء ترکیبات زیان آور برای محیط زیست هستند.

وی ادامه داد: اکنون اگر بدانیم که این کیسه‌های پلاستیکی عمدتا از ترکیبی پلیمری به نام “پلی اتیلن” سبک درست می‌شوند که نیم‌عمر آن در طبیعت بین ۵۰ تا بیش از ۳۰۰ سال است، درک عمق فاجعه‌ای که در آینده‌ای نه چندان دور به وقوع می پیوندد، چندان سخت نخواهد بود.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی ادامه داد: اگر به قاتل طبیعت بی‌توجه باشیم، در آینده‌ای نه چندان دور شاهد فاجعه‌ای عظیم خواهیم بود؛ باید از خود شروع کنیم؛ با کم کردن حداقل یک پلاستیک در هفته، قدم آغازین مسیر نجات را خودمان برداریم، اما آیا چند نفر از ما  به خاطر دارد تا در زمان خرید، کیسه پارچه‌ای و مشابه آن را همراه خود داشته باشد، حاضر است چقدر هزینه کند تا یک بطری آب قابل استفاده فلزی بخرد یا در شب‌هایی که مراسم‌های عزا و شادی برگزار می‌شود برای توزیع نذری از ظروف یک بار مصرف استفاده نکند.

نیازمند قوانین بازدارنده هستیم 

دعاگویان بیان کرد: اما راه حل کاهش مصرف کجاست؟ آیا صرف تبلیغ از رسانه‌ها برای استفاده کمتر از کیسه‌های نایلونی و یا نمایش‌های استفاده نکردن از لیوان یک بار مصرف است یا برای رسیدن به نقطه‌ای از فرهنگ استفاده درست از مواد تجزیه ناپذیر پلاستیکی، باید با وضع قانون به داد محیط زیست رسید؟؛ آیا می توان برای استفاده از پلاستیک مالیات وضع کرد یا استفاده از کیسه‌های نایلونی را در زمان خرید را محدود کرد؟ مالیات اولین راهکار است و دیگری الزام قانونی و نظارت دقیق بر آن.

وی خاطرنشان کرد: دولت می‌تواند  قوانین سختی برای نجات آینده کشور در این موارد وضع کند و مجلس از ارائه آنها استقبال کند، صدا و سیما به فرهنگ سازی بپردازد و مجموعه‌ای از مشوق‌ها و تمهیدات بازدارنده وارد ادبیات اجرایی کشور شود و زمینه برای سرمایه‌گذاری موثر در طرح‌های بازیافت یا تولید ظروف قابل تجزیه برداشته شود.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی ادامه داد: در حال حاضر اگرچه بسیاری از تولیدکنندگان ظروف یکبار مصرف یا صنایع غذایی که برای بسته بندی محصولات خود از ظروف و کیسه‌های پلاستیکی استفاده می‌کنند، با مصرف کمتر این ماده متضرر می‌شوند، اما باید قوانین مالیاتی آنقدر محکم باشد که این گروه از ذینفعان مصرف پلاستیک، برای ادامه حیات خود، مجبور به پایبندی به قوانین کشور باشند.

دعاگویان یادآور شد: سازمان حفاظت محیط زیست و مجموعه‌هایی که وظیفه حفظ این آب و خاک را برای نسل‌های آینده بر عهده دارند، نباید منتظر بمانند تا کوه‌های زباله تجدیدناپذیر از دشت‌ها به شهرها برسد و پیش از اینکه روندی غیرقابل برگشت در مصرف منابع محدود آغاز شود خود و جامعه را برای مقابله با این همه گیری جنون آمیز آماده کنند.

انتهای پیام

منبع:ایسنا